Van 'wanker' tot 'shanizzle' - #vertalen

UrbanDictionary.com

Zo af en toe praten de tieners in de boeken die ik vertaal ook echt als tieners. In elk geval wel in het boek dat dit najaar moet verschijnen: The Rock 'n' Roll Diaries, van Jamie Scallion.

De afgelopen maanden heb ik mogen werken aan zeer uiteenlopende vertalingen: een avontuur in de ruimte met zeer vijandige taartjes en rare ruimtewezens, een roman die me zelfs na twee keer doorlezen nog een brok in mijn keel bezorgde, een avontuur met een buitengewoon vreemd stel circusartiesten, het slot van een serie waarin de wereld bijna was vergaan (je maakt wat mee als hoofdpersonage in een Young Adult-boek), het begin van een serie waarin iemand tot de ontdekking komt unieke gaven te bezitten, een boek met een nogal getroebleerde tiener van het If-I-Can't-Have-Him-Nobody-Can-soort en nu een verhaal over een stel jongeren dat een rockband vormt... om indruk te maken op een meisje.

De vorige alinea klinkt als een geweldig stuk zelfpromotie (moet ook kunnen), maar ik wil er vooral ook mee aangeven wat een uiteenlopende verhalen en dus ook personages en schrijfstijlen er zo af en toe voorbij komen. En het verhaal over de band - The Rock 'n' Roll Diaries - vormt geen uitzondering. Het is een van de drie Britse boeken van dit jaar, en dat merk je ook meteen aan het taalgebruik (en de humor). En dat is natuurlijk waar het bij het vertalen allemaal om draait.

De typisch Britse uitdrukkingen vliegen je om de oren, meteen al vanaf bladzijde één: "when I was a little Year 7 scrotum", "the fittest girl in the school" "massive bangers", "#wellgutting" en een geweldig scheldwoord als een "dickless twat". Daar mag ik dus een passende vertaling voor vinden. En eigenlijk vind ik het Nederlands lang niet zo rijk aan schitterende scheldwoorden. Een jongen is algauw een eikel of een klootzak, een meisje een trut of een teef, als je niet meteen overstag gaat om het woord bitch over te nemen uit de brontaal (want dat klinkt toch altijd net wat hatelijker dan "trut", toch?).

En dat dit boek ook nog eens heel hip doet, bewijst het gebruik van de hashtag hierboven al, maar ook een uitdrukking als: "I thinkt it would definitely make people read about my shanizzle." Je watte? 

Ik weet dat "fo shizzle" iets als "zeker weten" betekent. Volgens mij heb ik dat van Snoop Dogg opgepikt toen hij nog gewoon Snoop Dogg heette (voor hij besloot dat hij weer gewoon zo heet). En het meestal vrij behulpzame (maar soms ook domweg botte, want niet-geredigeerde) woordenboek Urban Dictionary legt dan ook nog uit dat "shizzle" twee dingen kan betekenen, afhankelijk van hóé je het zegt (zie afbeelding). Maar "shanizzle" geeft dan weer geen nuttig resultaat, al denk ik dat ze in dit geval hetzelfde uitdrukken.

Dus dit lijkt me weer een echte uitdaging, met veel opzoekwerk op (lang leve) internet. Want je wilt toch wel precies de juiste toon vangen, en niet alleen maar met een handvol standaardkreten aankomen...

Apparatus respondentus vulgaris-fobie

Gigaset mét antwoordapparaatfunctie

Onze huisarts had zo'n handig systeem bedacht om herhaalrecepten aan te vragen: een beveiligd gedeelte op zijn website. I-de-aal. Niet meer netjes binnen kantooruren in de wachtrij aan de telefoon hangen met zo'n deuntje dat de rest van de week niet meer uit je hoofd wil (Tijuana Taxi, anyone?), maar gewoon even surfen wanneer het jou uitkomt.

Goed, je moest wel een halve medische encyclopedie invullen aan specifieke data over jouw medicijn en eventuele aanvullende opmerkingen (informatie die zij nog specifieker in hun computer hebben staan dan jij op het etiket van de verpakking die je dit keer zowaar niet had weggegooid) - die vervolgens genegeerd werden omdat je precies hetzelfde recept uitgedraaid kreeg als je altijd al had gekregen, ongeacht jouw vragen of wensen. Maar toch. Best handig.

Toch is die functie opeens verdwenen. De assistente vond het namelijk níét handig. Dus is de link van de website verdwenen en mag je je recepten voortaan ouderwets telefonisch aanvragen. Niet bij de assistente, overigens, maar via een speciaal menu dat je uiteindelijk naar een antwoordapparaat leidt.

En ik heb dus een hekel aan antwoordapparaten. Mijn eigen apparatus respondentus vulgaris-fobie. (Ja, ik hou van Roadrunner & Coyote.) Een soort onuitlegbare angst voor dat moment na de piep. De hele inleiding van de huisarts over wat ik allemaal bij de hand moet hebben als ik mijn verzoek inspreek werkt precies zo als de wandeling naar die plek helemaal voor aan de klas, vlak voor je je spreekbeurt moet houden. Ik wéét gewoon dat ik zoiets stoms als mijn naam of geboortedatum ga vergeten te vermelden. Als de stem eenmaal zwijgt als aanloop naar de piep, voel ik mijn hart in mijn keel kloppen.

Vraag me nou niet waarom. Dat is net als met de angst voor spinnen: ik weet ook wel dat het niet logisch is (en de eerstvolgende die zegt: "Zij zijn banger voor jou..." krijgt een hengst), maar ik heb er gewoon niets over te zeggen. Mijn handen worden licht klam, mijn hartslag schiet omhoog en na die piep is het meteen showtime: de stilte eist dat jij je boodschap inspreekt en daarbij niets vergeet. En dan begint dus het gestuntel.

"Eh... ja... ik eh... O, mijn naam. Ja, handig. Laat ik daarmee beginnen." Dit keer vond dit gestotter gelukkig plaats ín mijn hoofd en niet daarbuiten, maar geloof me, dat is me al vaak genoeg gebeurd. (Dat moment waarop je je realiseert: straks hoort iemand elke lettergreep van mijn geklungel én ik kan niet op "wissen" drukken... rode kop gegarandeerd, zelfs al ben je helemaal alleen thuis.)

Heb ik me daar eenmaal doorheen geslagen, dan komt de twijfel. Want dankzij die bubbel waarin ik me op dat moment bevind, heb ik dus geen idee of ik niet daadwerkelijk relevante informatie ben vergeten te vermelden. Zoals naar welke apotheek het recept gestuurd moet worden. Er komt geen bevestiging (dat deed het formulier van de website dus wel, en de assistente vroeger ook: "Je kunt het morgenmiddag ophalen!"), en ik hoop maar dat ik gewoon krijg wat ik wil, ook al is het een jaar geleden dat ik die oogdruppels voor het laatst nodig had. O, dat had ik er geloof ik nog bij moeten zeggen. Zie je nou wel? Stom antwoordapparaat.