Vorige keer schreef ik een blogje over koopjes en kortingen, en hoe misleidend die soms zijn. Dat geldt niet alleen voor de winkels, maar zeker ook online. Denk aan speciale spaarprogramma's waarmee je punten kunt inwisselen voor een bepaalde korting op een artikel... waarbij dat artikel dan in feite weinig goedkoper is dan elders. Waar je met een paar klikken al achter kunt komen.
Maar daar heb je het weer: online. Veel impulsaankopen vinden tegenwoordig online plaats, om nog even tot een bepaald bedrag te komen voor extra korting, gratis verzendkosten, of een ander presentje. Webshops hebben bovendien de handigheid dat ze alle koopjes allemaal handig bij elkaar staan, zodat je heerlijk vanuit je luie stoel in één keer door alle aanbiedingen kunt browsen, desnoods per categorie.
De voordelen van thuiswinkelen zijn wel bekend, en de fysieke winkels hebben er steeds meer last van, als ik het toenemende aantal leegstaande panden in ons winkelcentrum mag geloven. Als er al een nieuwe winkel opduikt, dan is het een Outlet, een Haal-Hier-Je-Spullen-Nog-Goedkoper, een Rommelwinkel of een zaak met tweedehandsspullen.
En zo ontstaat de vicieuze cirkel. Want hoe meer winkels er verdwijnen in het winkelcentrum, hoe sneller iemand geneigd is dan maar alles online te bestellen. Ik zie het aan mezelf, met boeken. Ik heb geen echte boekhandel meer in de buurt, Engelse boeken verkopen ze niet bij Bruna* (en ook in de boekhandel twee steden verderop is het aanbod klein), en veel meer dan de standaard bestsellers en de nieuwe releases van uitgevers die ervoor betalen om in de folder te staan, liggen er niet. De stap om dan ook maar kleding, huishoudelijke apparaten en andere spullen online te bestellen wordt steeds kleiner.
Hoe ironisch om te horen dat Blokker medewerkers op straat zet, en dan te ontdekken dat er twee deuren verderop net een Budget-winkel geopend is die dringend op zoek is naar medewerkers. Beide winkelformules vallen namelijk onder dezelfde holding.
Het straatbeeld in het winkelcentrum gaat er overigens ook niet op vooruit. Er zijn heel veel lege winkels, de meeste inmiddels beplakt met raamstickers, zodat de leegstand minder opvalt, en er duiken steeds meer outlets op, die weinig tot geen aandacht besteden aan de presentatie van de winkel, want ze zitten er niet lang genoeg of geven daar geen geld aan uit, want dan worden de producten weer duurder.
Volgens mij is het maken van 'belevingswinkels' niet de juiste reactie geweest. Een tijd geleden was dat namelijk de hype: het ging om strak, sleek en gestroomlijnd. Ik kan me die eerste testwinkels van Free Record Shop nog wel herinneren; je kwam er voor een hele beleving. Blijkbaar zit de gehaaste consument (parkeergeld!) daar dus ook niet op te wachten.
Maar wat als het doorslaat de andere kant op? Wat als er allemaal winkels komen met uitsluitend showmodellen om ze even te zien, te voelen en te testen, waarna je bij de kassa afrekent bij de webshop van de winkel om je product naar keuze alsnog thuisbezorgd te krijgen? Of misschien opent Bol.com wel fysieke filialen in Ikea-stijl, met een restaurant en een ballenbad voor de kinderen.
Op social media is in de boekenwereld de hashtag #weneeddiversebooks ontstaan. Over de broodnodige diversiteit die je in boeken nodig hebt. Maar eh... #weneeddiversestores. Wat is een winkelcentrum zonder boetiekjes en zelfstandige en concurrerende winkels? Ik moet er niet aan denken dat er straks een handvol grote ketens overblijven die geen enkele overlap kennen in het aanbod. Lijkt me vreselijk saai, toch? Ik hoef ook geen winkelcentrum met alleen nog maar kapperszaken, eetgelegenheden, een dump-je-kind-hier-en-neem-het-ervan-speelplek, supermarkten en hier en daar een servicepunt om pakketjes te retourneren of spullen in te leveren voor reparatie. Wat mij betreft mag het Winkelcentrum-Zoals-Dat-Vroeger-Was (zei ik dat echt? Yikes!) op een erfgoedlijst.
Ik zou heel benieuwd zijn hoe retailers het landschap zelf zien. Welke kant gaat het op? Welke kant moet het vooral niet op gaan? En wat kan een keten of winkelier of zelfstandige daar aan doen?