Tuesday 23 August 2016

Let niet alleen op je d's en t's, maar ook op je woorden.

Of het nou door de plotselinge warmte komt of door mijn drukke agenda, of door de post-vakantiedip, of door een reactie die "vooral niet persoonlijk bedoeld is, hoor", ik ben het even zat dat je goed bedoelde opmerkingen niet meer kunt maken zonder een negatieve reactie te krijgen. In dit geval, het etiketje "taalnazi".

Laten we wel wezen, als je het woord intikt op Google en bij afbeeldingen kijkt, komen er best grappige dingen voorbij. Maar ook ronduit kwetsende plaatjes. Ga maar kijken. Die geven precies aan waarom ik de term nog erger vind dan jodenkoeken en negerzoenen en noem maar op. Hoe kan het dat mensen die bijna allemaal een mening hebben over Zwarte Piet nog wel dit soort woorden gebruiken, zonder zich te realiseren welk blik geschiedenisellende je daarmee opentrekt? (Maar dat is weer een heel andere discussie.)

Ik voel me blijkbaar aangesproken (niet gek als iemand het tegen je zegt), en gekwetst. Niet zozeer door het woord, maar door die hele betekenis die erachter schuilgaat. Ook al vind ik mezelf geen taalnazi. Ik ga namelijk niet elke website of elke krant uitspitten op taalfouten of achter mensen aan tweeten dat iets niet klopt. In een FB-post van Genootschap Onze Taal wordt de taalnazi beschreven als: "iemand die ongemeen kritisch is op het taalgebruik van anderen". (Een andere website doet daar nog een schepje bovenop en spreekt zelfs van de "nauw verholen minachting" waarmee de taalnazi anderen op fouten wijst.)

Ik ben niet extra kritisch op het taalgebruik van anderen, ik zoek die dingen niet op. Wel is het een occupational hazard (of gewoon een afwijking) dat taalfoutjes en tikfoutjes mij meteen in het oog springen. (En ik maak ze zelf ook heus wel, vooral als mijn hoofd sneller denkt dan mijn vingers kunnen tikken.) Wat weer niet wil zeggen dat ik er dus altijd iets mee doe. Sterker nog, als ik er al iets mee doe, dan uit zuiver goede bedoelingen. Dat kan namelijk ook nog.

Ik heb ooit, in mijn zoektocht naar een werkgever, een website gezien van een vertaalbureau die niet alleen slecht geschreven maar ook nog eens slecht vertaald was. Hun vak, hun visitekaartje. Maar daardoor voor mij geen geloofwaardige partij om zaken mee te doen, op welke manier ook. Mogelijke klanten zullen hoogstwaarschijnlijk ook meteen verder zoeken. En wat doe je dan? Negeer je het en sluit je je browser en ga je wat anders doen? Nagel je ze aan de schandpaal met een screenshot op social media? Of denk je: wie weet hebben ze het zelf echt niet door, ik zou er een mailtje aan kunnen wagen, dan kunnen ze er wat aan doen? Of moet je dan meteen denken: laat maar, straks vinden ze me een taalnazi?

Op een website zag ik deze opmerking: Wie gemakzuchtig met de taalregels omgaat, gaat gemakzuchtig om met zijn eigen boodschap en met de ontvanger ervan. Bedrijven en beroepsbeoefenaars die "iets met taal" te maken hebben, worden dan ook ongetwijfeld kritischer beoordeeld dan anderen. Op zich niet heel gek, toch? Dat de lezer verwacht dat deze personen en bedrijven dan ook goed zijn in taal? Want dat hoort bij hun vak. Een kopje "kappusjieno" op de bon van een cafĂ© is grappig, maar je verwacht wel een lekker bak cappuccino voorgezet te krijgen, geen espresso of slootwater. Want dat is het vak van de barista. Dus als iemand zijn taalgerelateerde diensten aanprijst in een tekstje met diverse fouten, wat denkt hij daar dan mee te bereiken?

Ik vind het jammer dat je met een goed bedoelde opmerking* weggezet wordt als een komman--ker, of iets vergelijkbaar negatiefs. Ik vind het jammer dat (sommige) mensen zich blijkbaar aangevallen voelen als je ze op een spel- of tikfout wijst. Dat ze het persoonlijk lijken op te vatten en het meteen wegwuiven als kritiek of zelfs bestempelen als bemoeizucht. Alsof je lachend wijst en zegt: haha, je kan er echt niks van! Terwijl je eigenlijk denkt: het zal wel een slordigheidje zijn.

Ik vind het net zo jammer dat (sommige) mensen echt niet malen om de kwaliteit van een tekst, vooral als dat toch echt bij hun vak hoort. Dat ze zich er niet aan storen dat de lezer zich er mogelijk aan stoort. Misschien is het een snelheidsfout. Misschien een tikfout. Een redactiefout, of juist een gebrek aan redactie. Misschien is er sprake van dyslexie. Of van slordigheid. Of van luiheid. Of misschien kun je er echt niks van. Daar ga ik niet over, en een dergelijk oordeel zul je van mij niet krijgen. Doe dan alsjeblieft ook niet alsof dat wel zo is.

Want ik vind het helemaal jammer dat (sommige) mensen overgaan tot name calling. En dan kiezen voor taalnazi, met alle connotaties van dien. (Tip: taalpurist is iets minder beladen.) Vooral als ze dan ook nog zeggen dat het niet persoonlijk bedoeld is. Dan onderschat je toch echt de kracht van woorden.


* (En dan heb ik het, nog steeds, over professionele teksten, niet over FB-berichten die ons laten weten dat je bij de supermarkt bent geweest of op vakantie gaat of je teen gestoten hebt.)